Ordo 2 : Urodela (=Caudata, Gradientia) (Kuyruklu Kurbağalar)
Dünya üzerinde esas olarak Kuzey yarımkürede yayılış gösterirler. Boyları genelde 8-20 cm arasında, ender olarak birkaç cm olmakla birlikte, Dev Semender, Andrias japanicus (=Megalobatrachus japonicus)’da olduğu gibi, boyu 1 metreyi aşanları da vardır. Erginlerinde hem kuyruk, hem de birbirine az çok eşit ön ve arka bacaklar bulunur. Üyelerin bağlandığı kemerler vardır, ancak büyük oranda kıkırdaktan yapılmışlardır. Bazı türlerde yalnız ön bacaklar bulunur (örneğin Siren). Dış görünüşleri kertenkeleye benzer. Fakat derilerinin çıplak oluşuyla kolay ayırt edilirler. Döllenme çoğunlukla dahilidir. Fakat erkeklerinde çiftleşme organı yoktur. Üreme zamanında erkek ve dişi arasında türe has hareketleri kapsayan “aşk oyunları” sonunda, erkek spermlerini bir küme halinde zemine bırakır, buna Spermatofor adı verilir. Dişi kloak yolu ile bunları vücut içine alır ve Spermateka (Spermatheca) adı verilen bir seri tüpçükten oluşmuş bir sperm kesesi içinde bunları depolar (Şekil 6). Bazı türlerde döllenme haricidir. Çoğunda bir Larva safhası mevcuttur. Fakat bunlar erginlerden çok farklı değildir. En önemli fark dış solungaçlarının bulunmasıdır. Bazılarında serbest bir larva safhası bulunmayabilir. Yumurtadan doğrudan minyatür bireyler çıkar (örneğin Plethodoncinsinde böyledir), bazı türlerde ise ovipari haricinde vivipari de görülür. Larva yahut embriyo ovidukta gelişir ve doğar (örneğin Mertensiella luschani ve Salamandra atra). Fosil bazı türler haricinde, günümüzde yaşayan kuyruklu kurbağalar yaklaşık 380 tür, 62 cins, 4 alttakım ve 8 ailede toplanmıştır (Şekil 7).
Şekil 6: Kuyruklu kurbağalarda iki spermatofor şekli (solda) ve kloakta Spermateka’nın yeri (Budak ve ark., 2002’ye göre Başoğlu ve Özeti, 1973’den değiştirilerek).
Şekil 7: Kuyruklu kurbağaların [Urodela (=Caudata, Gradientia)] sınıflandırılması (Budak ve ark., 2002’den).
Kaynak:
Budak, A. & Göçmen, B. (2005). Herpetoloji. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, No. 194, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir, 226 s. (ISBN 975-483-658-2) [Türkçe Kitap]. [2nci baskı, 2008].
|
